Sperm Donasyonu Nedir, Nasıl Yapılır?

Sperm donasyonu,  başka bir erkekten elde edilen spermlerin yumurta dölleme işleminde kullanılması işlemidir. Erkeklerde kısırlık sorunlarına bağlı olarak çiftler çocuk sahibi olamayabilir. Bu durumda sperm donasyonu çocuk sahibi olmak için başvurulan bir yöntemdir.

Gebelik için spermi bulunmaya, elde edilen spermleri gebelik için kullanılmaya uygun olmayan ya da bazı hastalıklar sebebiyle spermlerinin kullanımı sıkıntılı olan kişilerde başka birisine ait spermler de kullanılabilmektedir. Sperm donasyonu işlemleri  son yıllarda çocuk sahibi olmak isteyen bekar kadınlar tarafından da sıklıkla tercih edilmektedir.

Bekar kadınlar evlenme planı olmadan çocuk sahibi olmak istiyorsa sperm donasyonu sayesinde bu işlemi başarabilir. Erkeklerde son altı ay içinde ortalama 2 defa sperm incelemesi yapılması durumunda canlı sperm bulunmadıysa çiftlerin rızasıyla sperm donasyonu tercih edilebilir.

Bu işlem sırasında anne adayından alınan yumurta hücreleri donör erkek adaydan alınan spermler laboratuvar ortamında döllenir. Daha sonra ortaya çıkan embriyo ufak bir işlemle anne adayının rahmine enjekte edilir ve gebelik oluşması beklenir.

Sperm donasyonu nasıl yapılır?

Sperm donasyonu öncesinde anne adayının da gebelik için hazırlanması gerekir. Bunun için anne adayı adet kanamasının iki veya üçüncü günü FSH, LH,AMH; PRL, TSH, T3, T4, açlık kan şekeri, tam kan sayımı, SGPT; SGOT, üre, anti HCV,  HIV, VDRL testlerine tabi tutulur. Bu test sonuçları tedavi için önem taşımaktadır.

Daha sonra uzmanlar anne adayında pelvik inceleme ve HSG gerçekleştirir. Bu süreçte anne adayının yumurtalıkları sperm donasyonu yapılacak zaman dilimi için hazırlanmaktadır. Adet süreci içinde iki veya üçüncü günde göbek çevresinden yumurta geliştirici iğne tedavisi uygulanmaktadır. Tedavinin süresi 7-12 gün arasındadır. Anne adayı yumurta geliştirme tedavisi sırasında ultrason ve kan tahlili ile düzenli olarak incelenir.

Anne adayında yeterli sayıda ve büyüklükte yumurta geliştiğinde yumurta olgunlaştırıcı iğne yapılır. 36 saat geçtikten sonra ultrason desteğiyle olgunlaşan yumurtalar toplanmaktadır. Yumurta toplama işlemiyle aynı gün laboratuvarda dölleme işlemi gerçekleştirilir. Daha sonra ortaya çıkan embriyolar 5-7 gün sonra anne adayının rahim içine transfer edilir. Emriyonun transferinden 12 gün sonra gebelik testi yapılarak sonuca bakılır.

Sperm donasyonu tedavisinde döllenmeden sonra embriyolar üzerinde genetik incelemeler yapılabilir. Bu süreçte elde edilen sağlıklı embriyolar daha sonra kullanılabilmek adına dondurma prosedörüne de tabi tutulabilir. Tedavi başarısız olursa ya da çiftler ikinci çocuk istiyorsa bu embriyolar kullanılabilir. Bu tedavinin uygulanabilmesi için hem anne adayının hem de babanın yazılı olarak izni alınmalıdır.

Sperm donasyonu hangi durumlarda yapılabilir?

Sperm donasyonu erkek kaynaklı kısırlık durumlarında yoğun olarak tercih edilen bir tedavidir. Bu işlemin yapılabileceği durumlar şu şekildedir;

• Olması gereken zaman diliminde ameliyatı gerçekleştirilmeyen ve sperm üretimi buna bağlı yetersiz olan inmemiş testis tanısı olan hastalar
• Kemoterapi ya da radyoterapi gibi kanser tedavisine bağlı olarak testislerinde hasar olan kişiler
• Daha önce geçirilmiş ateşli hastalık ya da kabakulak sorunlarına bağlı testislerinde hasar oluşan erkekler
• Genetik hastalığı olan ve çocuğuna genetik hastalıkları geçirmek istemeyen kişiler
• HIV gibi bulaşıcı hastalığı bulunan baba adayları
• Akraba evliliğine bağlı olarak ortaya çıkabilecek riskleri ortadan kaldırmak isteyen çiftler
• Sperm kalitesi yetersiz olan ve buna bağlı tekrarlayan tüp bebek denemeleri başarısız olan kişiler
• Travmaya bağlı olarak testislerinde hasar oluşan erkekler
• Çocuk sahibi olmayı planlayan bekar kadınlar
• Mikro tese, tese ve tesa gibi yöntemlerle sperm hücresi tespit edilemeyen erkekler,
• Etkilenmiş kan uyuşmazlığı bulunan çiftler sperm donasyonu tedavisini tercih edebilirler.

Sperm donasyonunda donör nasıl belirlenir?

Sperm donasyonu sırasında çiftler için detaylı bilgiler alınır. Bu süreçte çiftlerin tüm soru işaretleri giderilir. Sperm nakli Sağlık Bakanlığı onayına bağlı olduğu için bu konuda çiftlere bilgi verilir. Daha sonra çiftler kendi tanıdıkları bir adayı donör olarak kullanabileceği gibi sağlık merkezimizin anlaşmalı olduğu sperm bankalarından da uygun adaylar seçilebilir.

Sperm bağışçısı olacak adayında öncelikle çocuğa geçme olasılığı olan bulaşıcı hastalıklar ve ciddi sağlık sorunları oluşturacak genetik hastalıklar açısından bir tarama yapılır. Bu tarama sonucunda sorun olmayan kişiler donör olarak seçilebilir.

Bağışçı olacak kişinin fiziksel özellikleri, etnik kökeni, eğitim durumu gibi birçok unsur da dikkate alınır. Çiftlerin talebine göre donör seçimi yapılır.  Bu süreçte aileye bağışçının fiziksel özellikleri, eğitim durumu ve test sonuçları hakkında bilgi verilir. Çiftler yeteneklere göre donör seçimi de isteyebilirler. Donör seçiminde bilgilerin gizli olması esastır. Hem çift hem de donör açısından tüm bilgiler gizli tutulmaktadır.

Sperm donasyonu başarı oranı nedir?

Sperm donasyonu erkeğe bağlı kısırlık sorunlarında çocuk sahibi olmak isteyen çiftler için çok önemli bir tedavidir. Bu işlem sırasında donör adayı uygunluk açısından detaylı bir değerlendirmeye tabi tutulur. Bu yüzden donasyon sırasında yeterlilik açısından erkekte bir sorun olmaz.

Sperm donasyonu başarı oranı anne adayının yaşı, yumurta sayısı, yumurta kalitesi gibi durumlara bağlıdır. Sperm donasyonunda %80’lere kadar çıkabilen bir başarı oranı vardır. Bu süreçte tüm tedavi uzman kontrolü altında olduğu için anne adayı da gebelik için uygun hale getirilir. Bu yüzden birçok çift bu işlem sayesinde çocuk sahibi olabilir.