Azospermi Nedir, Nedenleri Nelerdir?

Azospermi, erkeğin menisinde ölçülebilecek oranda sperm olmaması durumudur. Bir erkekte kısırlığın en yaygın nedenleri arasında yer almaktadır. Kısırlık sorunu olan erkeklerde azosperminin oranı %20’lere kadar çıkmaktadır.

Erkeklerde sperm üretimi testislerde olur. Üreme kanallarından seminal vezikül üzerinden gelen sıvıyla karışarak menide yer almaktadır.  Bu yönde sorunu olan erkeklerde menide sperm seviyesi çok az olabilir ya da hiç sperm olmayabilir.

Azospermi sorunu olan erkeklerde doğal yollardan çocuk sahibi olmak mümkün olmaz.  Bu durumda erkeğin menisinde canlı ya da cansız olarak sperm bulunmamaktadır.  Erkeklerde doğuştan ya da sonradan yaşanan bazı durumlara bağlı olarak menide sperm bulunmayabilir. Azospermide genellikle erkeklerde sperm kanalları açıktır.  Ancak testislerde olgun sperm üretimi olmadığı için meni içinde sperme rastlanmaz.

Düzenli olarak korunmasız cinsel ilişkiye girilmesine karşın çocuk sahibi olunmaması durumunda azospermi şüphesi üzerinde de durulur. Anne adayının gebelik adına bir engeli yoksa erkeğin kısırlık sebepleri araştırılır. Azospermi farklı nedenlere bağlı olarak ortaya çıkabilecek bir rahatsızlıktır.

Azospermi nedenleri nelerdir?

Ülkemizde erkek nüfusunun ortalama %2’sinde azospermi görülmektedir. Bu durum erkekler üzerinde şiddetli kısırlık vakası olarak da nitelendirmektedir. Her kısırlık sorunu olan erkekte azospermi görülmez. Bu vakalarda mikro cerrahi yardımıyla tüp bebek tedavisinde başarılı gebelik sağlanabilir.

Azospermi nedenleri şu şekilde olabilir;

• Linefelter sendromu olması
• Genetik bozukluğa bağlı bazı hastalıklar
• Baskılayıcı özelliği bulunan ilaçların kullanımı
• Vas deferenslerinin olmaması durumu
• Kistik fibroz hastalığı
• Testislere skrotuma inmeme durumu
• Ergenlik döneminden itibaren hormonlarda bozukluk olması
• Cinsel yolla bulaşan bazı enfeksiyonlara yakalanma
• Tüberküloz
• Kasık bölgesine yönelik geçirilen cerrahi operasyonlarda vas deferensin tıkanma durumları
• Testis hasarlarının bulunması gibi durumlar azospermi nedenleri arasında yer almaktadır.

Azospermi nedenleri ayrıca şu başlıklar altında toplanabilir;

1. Prestestküler azospermi:  Bu durumda sperm üretimi görevi olan hormonlarda bir sorun olabilir. Ayrıca beyin hastalıkları hipofiz ya da hipotalamus bölgelerine zarar verdiğinde hormon üretimi sekteye uğrar. Kafa bölgesine uygulanan radyasyon, kanser tedavisi ve ilaçlar da hormon üretimini etkileyerek azospermiye yol açabilir.
2. Testiküler azospermi: Bazı erkeklerde testis işlevi ve yapısında bozukluk olabilir. Testisin olmaması, inmemesi, sperm üretmemesi, olgun sperm üretememesi gibi durumlar testiküler azospermi olarak nitelendirilir. XY kromozomu yerine XXY kromozomu taşınması da belirgin nedenler arasındadır. Erkeklerde ergenlik döneminin sonlarına doğru kabakulak hastalığı, testis tümörü, radyasyon, şeker hastalığı ve testis damarlarının genişlemesi  durumları da nedenler arasında yer alabilir.
3. Posttestiküler azospermi: Erkeklerde üreme yollarında ortaya çıkan belirli tıkanıklıklara bağlı olarak meni atılımında problemler oluşabilir. Azospermi durumlarında en yaygın sebepler arasındadır. Bu sorun doğuştan ortaya çıkabileceği gibi sonradan da gelişebilir. Enfeksiyon, kist, yaralanma, vazektomi ameliyatı gibi sebeplerle sonradan ortaya çıkabilir.

Azospermi belirtileri nelerdir?

Azospermi genellikle hiçbir belirti vermeyen bir hastalıktır. Özellikle kanıtlanmış bir belirtisi yoktur. Ancak erkeklerde bazı belirtiler azospermi habercisi olabilir;

• Cinsel isteğin geçmişe göre azalması
• Sertleşme sorunlarının yaşanması
• Saçlarda ya da vücutta tüylerde belirgin azalma gözlenmesi
• Testislerin çevresinde şişme, yumru ya da farklı rahatsızlıklar görülmesi belirtiler arasında yer almaktadır.

Azospermi türleri nelerdir?

Azospermi iki farklı türde gelişebilir;

1. Tıkanıklığa bağlı azospermi

Doğuştan sperm kanallarında eksiklik olması, genital enfeksiyonlar yaşanması ve bazı cerrahi işlemler sonucu görülebilir. Hastada sperm kanalları açılarak tedavi yapılabilir. Testis muayenesi, hormon incelemeleri, ultrasonografi  gibi yöntemlerle tüp bebek tedavisi yürütülebilir.

2. Tıkanıklığa bağlı olmayan sebepler

Kalıtsal sorunlar, testislerin doğum anından beri yukarı kanallarda bulması, testislerin kendi etrafında dönme durumu gibi nedenlerle gelişir. Bu işlemde tek çocuk sahibi olma yöntemi cerrahi yolla sperm elde etme ve mikroenjeksiyon yöntemi olacaktır.

Azospermi tanısı nasıl konur?

Azospermi tanısı için en çok tercih edilen yol spermiyografi testidir.  Bu test sperm testi ya da semen analizi gibi isimlerle de anılmaktadır. Bu işlemde hasta laboratuvar kabına sperm boşaltılması gerekir. Laboratuvara gönderilen sperm detaylı olarak incelenir.  Bir 1 ml meni içinde normal sperm sayısı 15 milyondan fazladır.  Her mililitrede 15 milyondan az sperm olursa sperm sayısı yetersiz kabul edilmektedir. Bu durum oligospermi olarak bilinir.

Semen analizi sırasında sperm sayısıyla birlikte sperm şekli ve hareketliliğine de bakılmaktadır. Laboratuvar ortamında meni örneğinde ölçülebilecek sayıda sperm olmaması azospermi olarak nitelendirilmektedir. Bu test 2 hafta arayla alınan iki farklı sperm örneğiyle değerlendirilerek doğru tanı koyulur.

Azospermi tanısı için çocukluk döneminden itibaren hastanın detaylı öyküsü alınır. Geçirilen hastalıklar, ameliyatlar, kullanılan ilaçlar, radyasyon tedavisi ve madde bağımlılığı gibi tüm konularda gerçek bilgiler verilmelidir. Bazı durumlarda uzmanlar genetik test, FSH düzeyi, serum testesteron, üreme organı ultrasonu, beyin görüntülemesi gibi ek uygulamalar isteyebilir.

Azospermi tedavisi nasıl olur?

Azospermi tanısı sonrasında tedaviye başlayabilmek için bu soruna yol açan nedenlere bakılır. Tıkanıklığa bağlı bir azospermi varsa tıkanıklığı ortadan kaldıracak bir işlem yapılır. Düşük hormon üretimi bulunan hastalarda dışarıdan hormon tedavisi yürütülür.

Kişide yetersiz sperm üretimi varikosel sebepliyse damarlar cerrahi yöntemle bağlanabilir. Azospermi olan kişilerde Rosi tekniği gibi işlemlerle çocuk sahibi olmaları mümkündür. Dölleme yeteneği olmayan sperm hücrelerine elektriksel destekle döllenme yeteneği sağlanır. Azospermi durumlarında gelişmiş uygulamalar ile çocuk sahibi olunması mümkündür.